2024 yılı da küresel ticaret için hareketli yıl oldu. Peki, en fazla ithalat yapan ülkeler hangileri? Hangi sektörler yükselişte, hangileri düşüşte?
Ülkelerin ithalat hacimleri nasıl değişti? Hangi sektörler büyüdü, hangileri geriledi? Dikkat çeken analizlerle ithalatın perde arkasını birlikte keşfedelim.
2024 En Fazla İthalat Yapan Ülkeler
2024 yılında ülkelerin ithalat sıralamalarında belirgin değişiklikler yaşandı. Ekonomik büyüme oranları, döviz kurları değişimlerin şekillenmesinde önemli rol oynadı. Ocak-Aralık 2024 döneminde Türkiye’nin en büyük ithalat partneri Çin oldu.
- Çin’den: 44,93 milyar dolar
- Rusya’dan: 44,02 milyar dolar
- Almanya’dan: 27,08 milyar dolar
- İtalya’dan: 19,31 milyar dolar
- ABD’den: 16,23 milyar dolar
İthalat Hacmi En Çok Artan Ülkeler
Güneydoğu Asya ve Afrika'daki ülkeler, son yıllarda küresel tedarik zincirlerine entegre olarak ithalat hacimlerini önemli ölçüde arttı. Afrika ülkelerinin Türk ürünlerine olan talebi her geçen yıl artmakta. Türkiye'nin hububat ihracatı Afrika'ya 2,9 milyar dolara ulaşarak, Orta Doğu'nun ardından sektörün en büyük ikinci ihracat pazarı konumuna geldi.
Türkiye'nin ithalatında da benzer artış görüntülemek mümkün. Aralık 2024'te ithalat, önceki yılın aynı ayına göre %11,1 artışla 32 milyar 287 milyon dolara yükledi.
Türkiye'nin 2024 İthalat Verileri
2024 yılında Türkiye'nin ithalatı, önceki yıla göre %5 oranında azalarak 344 milyar 20 milyon dolar seviyesinde gerçekleşti. Enerji fiyatlarındaki dalgalanmaların etkisiyle şekillendi.
En Çok İthal Edilen Ürün Grupları
Aralık 2024 verilerine göre, büyük kısmı "ham madde (ara mallar)" grubunda gerçekleşti. Bu grupta %11,8 artışla 22 milyar 166 milyon dolarlık ithalat yapıldı.
%6,2 azalışla 4 milyar 630 milyon dolarlık "yatırım (sermaye) malları" ve %27,1 artışla 5 milyar 425 milyon dolarlık "tüketim malları" izledi.
2024’te Türkiye’de İthalatı Etkileyen Faktörler
Türkiye'nin ithalatını etkileyen başlıca faktörler arasında küresel enerji fiyatlarındaki dalgalanmalar, döviz kurlarındaki hareketlilik yer aldı. Enerji fiyatlarındaki düşüş, toplam ithalat değerinin azalmasına katkı sağladı. İthal ikamesi politikaları da ithalat hacmini etkileyen önemli unsurlar arasında sayılabilir.
Ürün Bazlı 2024 İthalat Analizi
İlk okarak enerji ürünlerine bakalım. Türkiye'nin ithalatında önemli paya sahiptir. 2024 yılında enerji ithalatında dalgalanmalar yaşanmasına rağmen, petrol ve doğalgaz ithalatı dikkat çekiyor.
- Ham Petrol: Ham petrol ithalatında küresel fiyat dalgalanmalarına bağlı olarak değişiklikler gözlemlendi. Suudi Arabistan ve Irak, Türkiye'nin başlıca petrol tedarikçileridir.
- Doğalgaz: Doğalgaz ithalatında da benzer şekilde dalgalanmalar yaşandı. Rusya ve Azerbaycan, öne çıkan tedarikçi ülkeler arasındadır.
Ham Madde (Ara Mallar) İthalatı
Ham madde (ara mallar) ithalatı %11,8 artışla 22 milyar 166 milyon dolar olarak gerçekleşti. Öne çıkan ürünler ve ithalat yapılan başlıca ülkeler şu şekilde:
- Demir-Çelik Ürünleri: İnşaat sektörlerinde kullanılan demir-çelik ürünlerinin ithalatında artış gözlemlendi. Başlıca tedarikçiler arasında Çin ve Rusya bulunmakta.
- Kimyasal Maddeler: Petrokimya endüstrisi için gerekli olan kimyasal maddelerin ithalatı da yükseldi. Almanya ve Hollanda, bu alanda öne çıkan tedarikçi ülkeler arasında.
Yatırım (Sermaye) Malları İthalatı
Yatırım malları ithalatı, %6,2 azalarak 4 milyar 630 milyon dolar seviyesine geriledi. Dikkat çeken ürünlere bakalım:
- Makine ve Ekipmanlar: Üretim sektörlerinde kullanılan makine ithalatında düşüş yaşandı. Almanya ve İtalya, makinelerin başlıca tedarikçileri arasında yer almaktadır.
- Elektronik Donanımlar: Üretim süreçlerinde kullanılan elektronik donanımların ithalatında da azalma görüldü. Güney Kore ve Japonya, ürünlerin önemli tedarikçileridir.
Tüketim Malları İthalatı
Tüketim malları ithalatı, %27,1 artış göstererek 5 milyar 425 milyon dolara ulaştı. Başlıca:
- Elektronik Cihazlar: Akıllı telefonlar gelektronik cihazların ithalatında belirgin artış yaşandı. Çin ve Güney Kore, ürünlerin başlıca tedarikçileri.
- Tekstil Ürünleri: Hazır giyim ürünlerinin ithalatında da yükseliş gözlemlendi. Bangladeş ve Hindistan, öne çıkan tedarikçi ülkeler arasındadır.
Gıda ve Tarım Ürünleri İthalatı
Gıda ve tarım ürünleri ithalatında dikkat çeken gelişmeler yaşandı. Temel gıda maddelerinin ithalatında belirli değişimler gözlemlendi.
- Buğday: Ekmeklik buğday ithalatında artış yaşandı. Rusya ve Ukrayna, buğday ithalatında öne çıkan tedarikçi ülkeler.
- Soya Fasulyesi: Hayvan yemi üretiminde kullanılan soya fasulyesi ithalatında da yükseliş görüldü. ABD ve Brezilya, önemli oyuncular arasında.
Otomotiv Sektörü İthalatı
Özellikle elektrikli araçlara olan ilgi, segmentteki ithalat rakamlarını artırdı. Otomotiv yedek parça ithalatında da artış gözlemlendi; bu durum, araç sahiplerinin bakım ihtiyaçlarının yükselmesiyle ilişkilendiriyor.
Bölgesel İthalat Trendleri
Asya, Avrupa ve Amerika kıtalarında ithalat eğilimleri, bölgesel ekonomik koşullar çerçevesinde şekillendi.
Asya Kıtası'ndaki İthalat Değişimleri
Asya kıtası, 2024 yılında küresel ticaretin merkezlerinden olmaya devam etti. Bölgedeki başlıca ekonomiler, ithalat hacimlerinde belirgin değişiklikler yaşandı.
- Çin: Dünyanın en büyük ithalatçılarından biri olan Çin, yüksek teknoloji ürün ithalatı öne çıkıyor. Bu durum, ülkenin sanayi üretimini desteklemek ve enerji talebini karşılamak amacıyla gerçekleşti.
- Hindistan: 2024 yılında ithalatını artırarak, ham madde alanlarında önemli alımlar yapmıştır. Eğilim, ülkenin hızlı ekonomik büyümesiyl artan iç talebiyle ilişkilidir.
- Japonya: Sınırlı büyüme gözlendi. Ülke, enerji ithalatına bağımlı olmasına rağmen, yenilenebilir enerji yatırımları sayesinde fosil yakıt ithalatını azaltma eğilimine girmiştir.
Avrupa Kıtası'ndaki İthalat Değişimleri
Avrupa, 2024 yılında ithalat trendlerinde karmaşık tablo sergiledi. Bölgedeki ticaret politikaları, ithalat hacimlerini etkilemeye devam ediyor.
- Avrupa Birliği (AB): AB ülkeleri, 2024 yılında ithalatlarında genel durgunluk yaşadı. Almanya gibi büyük ekonomilerde, otomotiv sektöründeki zayıflık nedeniyle ithalat hacimleri düştü.
- Birleşik Krallık: Brexit sonrası ticaret düzenlemelerinin etkileri devam etti, ithalat hacimlerinde dalgalanmalar yaşandı. Özellikle AB ile ticarette yeni gümrük prosedürleri, ithalat süreçlerini oldukça etkildi.
- Doğu Avrupa Ülkeleri: Polonya ve Çekya gibi ülkeler, ithalatlarını artırarak, teknoloji ve enerji sektörlerinde dış alımlara yönlendiler.
Amerika Kıtası'ndaki İthalat Değişimleri
Kuzey ve Güney Amerika ülkeleri, kendi ekonomik dinamiklerine göre ithalat politikalarını şekillendirdiler.
- Amerika Birleşik Devletleri (ABD): ABD'nin ithalatı, 2024 yılında dalgalı seyir izledi. Tüketim ve elektronik ürünlerde ithalat artışı gözlemlendi, ancak enerji ithalatında azalma yaşandı.
- Brezilya: Güney Amerika'nın en büyük ekonomisi olan Brezilya, 2024 yılında ithalatını arttırdı. Sanayi makineleri ve kimyasal ürünlerde dış alımlar yükseldi.
- Meksika: Ülke, ABD ile olan ticaret hacmini korumaya devam etti, ithalatında istikrarlı seyir izledi. Otomotiv ve elektronik sektörlerinde ithalat artışı dikkat çekiyor.
2024'te İthalatı Etkileyen Ekonomik Gelişmeler
2024 yılı, ithalat trendlerinde belirleyici olan ekonomik gelişmelerle şekillendi. Dünya ekonomisi yıl boyunca %3,5 oranında büyüme kaydederken, büyümenin arkasındaki etkenlerden biri gelişmekte olan ülkelerdeki artan talep oldu. Asya-Pasifik bölgesinde imzalanan serbest ticaret anlaşmaları, ithalat hacimlerini yukarı çekerken, Güneydoğu Asya ülkeleri arasındaki ticarette belirgin ivme görüldü.
Orta Doğu’daki siyasi belirsizlikler ve Avrupa’da yaşanan enerji krizleri, ithalat politikaları üzerinde doğrudan etkili oldu. Pek çok ülke, enerji ithalatında alternatif tedarikçilere yönelerek arz güvenliğini sağlama yoluna gitti. Teknoloji tarafında ise dijitalleşme hız kazandı. e-ticaretin büyümesiyle birlikte kobi’lerin ithalat süreçlerine katılımı önemli ölçüde arttı.
Döviz Kurları ve İthalat İlişkisi
Döviz kurları, ülkenin ithalat maliyetlerini doğrudan belirleyen en önemli faktör. Türk Lirası’nın değer kaybetmesi, ithalat hacmini doğrudan etkiliyor. 2024 yılında TL’de yaşanan dalgalanmalar, ithalat maliyetlerinde belirgin değişimlere yol açtı. Döviz kuru oynaklığının artması, ithalatı zorlaştıran etken olarak öne çıkarken, kurda yaşanan yükselişler ithalat maliyetlerini artırdı.
TL’nin dış ticarette önemli paya sahip ülkelerin para birimlerine göre değerini gösteren reel efektif döviz kuru, rekabet gücü üzerinde etkili oldu. TL’nin reel efektif değerindeki değişimler, ithalatçı firmaların maliyetlerini doğrudan etkilerken, uluslararası piyasalardaki rekabet dinamiklerini de şekillendirdi.
Enflasyon ve İthalat Maliyetleri
Yüksek enflasyon, ithalat fiyatlarını artırarak, ithalat hacmini ve tüketici fiyatlarını etkiler. 2024 yılında, enflasyon oranları yüksek seyretti. İthalat fiyatlarını artırarak, tüketici fiyat endeksine yansıdı.
Özellikle gıda enflasyonu, 2024 yılında %41,8 olarak gerçekleşti. Artış, ithal edilen gıda ürünlerinin maliyetlerini yükselterek, tüketici fiyatlarına yansıtmıştır.
Küresel Ticaretin Geleceğine Dair Öngörüler
- Çin ve ABD Arasındaki Ticaret Gerilimleri: Küresel ticaretin yönü, büyük ölçüde ABD ile Çin arasındaki ticaret ilişkilerine bağlı olarak şekillenecektir. İlişkilerdeki gerginlikler, tedarik zincirlerinde belirsizlik yaratarak global ticaretin dengelerini değiştirebilir.
- Serbest Ticaret Anlaşmaları: Asya-Pasifik ve Avrupa bölgelerinde serbest ticaret anlaşmalarının artması bekleniyor. Anlaşmalar, bölgesel ticaretin hacmini büyüyerek ithalat ilişkilerini güçlendirebilir.
- Teknolojik İlerlemeler: Ticaretin dijitalleşmesi, otomasyon süreçlerinin artmasıyla, geleneksel yöntemlere göre daha verimli gerçekleşen ticaret modeli doğuracak.
- Küresel Tedarik Zinciri Yeniden Yapılandırması: Pandemi ve siyasi gerilimler, küresel tedarik zincirinin yeniden yapılandırılmasına neden olmuştu. Gelecek yıllarda, şirketler daha esnek tedarik zincirleri kurmaya odaklanacak.
Sonuç olarak, 2024 ithalat verileri, küresel ticaretin gelecekte nasıl şekilleneceğine dair önemli sinyaller sunmaktadır. Yeni ticaret anlaşmaları, teknolojik ilerlemelerle birlikte, ithalat stratejileri daha dinamik hale gelecektir.
Gelecek, dijitalleşme, yeşil enerji gibi anahtar temalar etrafında şekillenmeye devam edecektir. Dönüşüm, küresel ticaretin büyümesine katkıda bulunurken, ithalat stratejilerinin de yeniden tasarlanmasına yol açacak.
